Jak wygląda mediacja?

Przebieg mediacji rozpoczyna się od tzw. misji dobrej woli. Jest to pierwszy kontakt mediatora ze stronami i to tu każda ze stron określa: czy chce się porozumieć, co chce uregulować oraz wyraża zgodę na mediację. Strona informowana jest o zasadach mediacji.
Spotkanie mediatora ze stronami rozpoczyna się porozumieniem proceduralnym, w którym mediator przedstawia cel, zasady i przebieg mediacji oraz rolę mediatora. Strony potwierdzają zgodę na mediację oraz na osobę mediatora. Następnie mediator ustala w rozmowie ze stronami arenę konfliktu, czyli obszary które ze sobą chcą uregulować. Do areny konfliktu wchodzą obszary, które obie strony chcą uregulować. W przypadku spraw sądowych arena jest już określona.
Następnie strony prezentują swoje stanowiska, interpretację faktów i tego jak je widzą – kolejno: strona pokrzywdzona (powodowa), a następnie strona pozwana.
Kolejnym etapem jest wentylacja, która pozwala stronom na otwarte przedstawienie swoich uczuć, frustracji, gniewu i emocji.
Następnym etapem postępowania są rozmowy indywidualne mediatora z każdą ze stron. Na tym etapie strony precyzują swoje roszczenia i propozycje rozwiązania konfliktu. Po indywidualnych rozmowach strony spotykają się na podsumowaniu, gdzie po przypomnieniu przez mediatora areny konfliktu, zebraniu faktów i zestawieniu interesów stron, strony przedstawiają propozycje ugody. Najczęściej po przedstawieniu przez strony propozycji ugodowych – jako efekt dotychczasowych procedur mediacyjnych – strony często stosują opcje negocjacyjne.
Mediator pomaga stronom w analizie sugerowanych propozycji i zapisuje zgodne rozwiązania w projekcie ugody. W przypadku zawarcia porozumienia między stronami mediator sporządza ugodę w formie pisemnej. Z przebiegu mediacji sporządza się protokół.
Przez cały proces postępowania mediacyjnego mediator zachowuje bezstronność, a także pozostaje neutralny i niezależny w stosunku do interesów stron. Mediator – przy zachowaniu reguł procesu mediacji – pomaga stronom w porozumiewaniu się, jak również w równym stopniu pomaga w artykułowaniu ich stanowisk, interesów oraz propozycji. Mediator zapewnia każdej ze stron możliwość równego zaangażowania w proces mediacji.
Mediator powinien prowadzić proces mediacji biorąc pod uwagę okoliczności sprawy, uwzględniając możliwość nierównowagi stron, zasady prawne, jak również wszystkie oczekiwania które mogą wyrazić strony, a także potrzebę szybkiego zakończenia sprawy.
W razie mediacji ze skierowania sądu oraz w przypadku mediacji pozasądowej i wystąpienia przez stronę do sądu z wnioskiem o zatwierdzenie ugody zawartej przed mediatorem, mediator składa protokół w sądzie. Zatwierdzona przez sąd ugoda ma moc prawną ugody zawartej przed sądem i kończy postępowanie. Jeśli ugoda, której nadano klauzulę wykonalności nie została wykonana, można skierować jej wykonanie do egzekucji komorniczej.